انتظارات از کسب و کار مسوولانه:

شرکتهای اروپایی که درصدد سرمایه گذاری در ایران هستند ملزم به پیروی از قوانین و مقررات متاخر در زمینه کسب و کار مسوولانه، از جمله قانون فرانسه در زمینه «وظیفه بر احتیاط» و یا« قانون برده داری مدرن انگلستان»، هستند. شرکتها همچنین ملزم به تطابق با الزامات تعیین شده توسط استانداردهای بین المللی در زمینه کسب و کار مسوولانه هستند. از جمله این استانداردها میتوان به اسناد راهبردی OECD برای شرکتهای چندملیتی اشاره کرد که قابل اعمال در هر مکانی ست که یکی از شعبات مرکزی شرکت در آن مشغول به فعالیت باشند. نمونه دیگر IFC Performance Standards (استانداردهای عملیاتی شرکت مالی بین الملل که وابسته به بانک جهانی ست) میباشد و در صورتیکه شرکتها به دنبال کسب حمایتهای مالی از بنگاههای تخصصی اعتباربخشی و یا بانکهای تجاری باشند، اهمیت رعایت این استانداردها بیشتر میشود. اما آیا فشار بر شرکتها برای رعایت الزامات کسب و کار مسوولانه در ایران تنها مبتنی بر استانداردهای بین المللی است؟ یا اینکه خود ایرانیان نیز از شرکتهایی که در ایران فعالیت میکنند انتظار رفتار مسوولانه در کسب و کار را دارند؟

برای فهم دقیق و واکاوی عمیق این پرسش، پروژه کسب و کار مسوولانه در ایران (IBR) به منظور سنجش نظرات و نحوه برخورد ایرانیان شهرنشین در زمینه مسایل مرتبط با کسب و کار مسوولانه، برای نخستین بار یک نظرسنجی پیشرو را داخل ایران به انجام رسانیده است. این نظرسنجی از طریق مصاحبه های تلفنی با ۱۰۰۴ فرد ایرانی در نوامبر ۲۰۱۷ (آبان و آذر ۱۳۹۶) انجام شده است که در مناطق شهری ساکن بوده ودر مکانهای مختلف کشور زندگی میکنند.

نتایج بسیار قابل توجه هستند: ایرانیان عمیقا متوجه و نگران آثار اقدامات اقتصادی بر مردم و بر محیط زیست هستند و باور دارند که شرکتها مسوول تضمین مراعات حقوق مردم و پاسداشت محیط زیست در مقابل اقدامات آنها هستند.

نتایج نشان میدهد که نه تنها میزان قابل توجهی از ایرانیان با عبارت «مسوولیت پذیری در کسب و کار» آشنا بوده اند، بلکه این مفهوم را با بسیاری از مسایل مشابه که در استانداردهای جهانی کسب و کار مسوولانه منعکس هستند مرتبط دانسته اند. بعنوان مثال، درصد قابل توجهی از ایرانیان قویا معتقد هستند که شرکتها در راستای رعایت موازین زیست محیطی، تضمین سلامت و امنیت شغلی و احترام به حقوق کارگران مسوولیت دارند. ایشان همچنین باور دارند که شرکتها در برابر گروها و جوامعی که ممکن است تحت تاثیر فعالیتهای اقتصادی آنها قرار گیرند مسوول بوده و حقوق مصرف کننده را نیز بایستی به درستی رعایت کنند.

نظرسنجی همچنین نشان میدهد که ایرانیان پس از فاکتورهای تعیین کننده ای همچون دستمزد و علاقمندی به شغل، شهرت و اعتبار یک شرکت و نیز فضایی عاری از تعرض و آزار را از جمله مهمترین عوامل دخیل در تصمیم گیری در مورد اشتغال میدانند.

زمانیکه از پاسخ دهندگان ایرانی در زمینه عدم تبعیض در دستیابی به شغل سوال شد، آنها بر این ایده توافق داشتند که شرکتها بایستی تضمین نمایند که افراد دارای معلولیت با هیچگونه تبعیضی در محیط کار مواجه نخواهند بود. از طرف دیگر نظرسنجی نشان میدهد که شرکتهای اروپایی که قصد اعمال سایر اَشکال عدم تبعیض، همچون عدم تبعیض جنسیتی، مذهبی و ملیت- را دارند ممکن است هنگام اعمال این سیاستها با چالشهایی مواجه شوند.

نظرسنجی همچنین مشخص میکند که نحوه ی قیاس شرکتهای ایرانی و اروپایی با یکدیگر در زمینه پایبندی به کسب و کار مسوولانه یک چالش دیگر برای شرکتهای اروپایی است. زمانیکه از پاسخ دهندگان خواسته شد تا در مورد مسایل کلیدی کسب و کار مسوولانه همچون عدم آزار و تعرض در محیط کار، امنیت و سلامت شغلی، رعایت موازین زیست محیطی و لحاظ منفعت عمومی در هنگام تصمیم گیری های اقتصادی، به مقایسه شرکتهای دولتی ایرانی، شرکتهای اروپایی و شرکتهای خصوصی ایرانی بپرازند، این شرکتهای دولتی ایرانی بودند که با فاصله بسیار از شرکتهای اروپایی پیشی گرفته و در جایگاه بالاتر قرار گرفتند. این امر نشان میدهد که شرکتهای اروپایی نیازمند اثبات خود در راستای رعایت الزامات کسب و کار مسوولانه هستند که این امر میتواند یک امتیاز برای آنها در عرصه رقابت بشمار آید.

بطور خلاصه، این نظرسنجی که در نوع خود بی سابقه است، تایید میکند که ایرانیان انتظارات بالایی از شرکتها برای پاسداشت حقوق مردم و محیط زیست دارند. این بدان معناست که شرکتهای اروپایی که بدنبال رعایت قوانین کسب و کار مسوولانه و استانداردهای بین المللی هستند، ملزم به پاسخگویی به انتظارات داخل ایران نیز میباشند.